Coğrafi işaret tesciline sahip Araköy ekmeği, artık yalnızca Gümüşhane sofralarında değil; New York’tan Mekke’ye kadar dünyanın dört bir yanında tüketiliyor.
8 Saatlik Sabır ve Emeğin Eseri
Araköy ekmeği, adeta sabırla yoğrulan bir emek hikâyesi. Sadece un, su, tuz ve 100 yılı aşkın geçmişe sahip ekşi mayayla hazırlanan bu geleneksel lezzetin üretim süreci tam 8-9 saat sürüyor.
Hamur, taş fırınlarda odun ateşiyle dört saat boyunca pişiriliyor. Fırından çıktığında ortalama 4 kilogram ağırlığındaki her somun, hem doyuruculuğu hem de uzun süre bayatlamayan yapısıyla dikkat çekiyor. Gümüşhane’nin Kürtün ilçesine bağlı Araköy’de üretilen bu ekmek, bir ailenin bir haftalık ekmek ihtiyacını tek başına karşılıyor.
20 yıldır dedesinden devraldığı ekmekçilik geleneğini sürdüren üretici Ersoy Tozlu, üretim sürecini şöyle anlatıyor:
Adetle Değil, Kiloyla Satılıyor
Araköy ekmeği o kadar doyurucu ki, satışlar adetle değil, kiloyla yapılıyor. Coğrafi işaret tescilinin ardından bölgedeki üreticiler bu geleneksel tarifi koruyarak, Gümüşhane’nin markalaşmasında önemli bir rol oynuyor.
Ekşi mayalı yapısı sayesinde sindirimi kolay, glisemik indeksi düşük olan bu ekmek, “diyetisyen gibi ekmek” olarak da tanınıyor. Doğal fermentasyon süreci, ekmeğin hem daha uzun süre dayanmasını hem de kan şekeri dengesine katkı sağlamasını mümkün kılıyor.
İstanbul’da yaşayan Münir Tozlu, bu ekmeği “gerçek bir sağlık dostu” olarak tanımlıyor:
“Ekmekçiler Mahallesi”: Gelenekten Markaya Dönüşen Bir Hikâye
Ekmek üretiminin yoğun olduğu Araköy’de, işin kültürel önemi o kadar büyümüş ki köyün bir bölgesi artık “Ekmekçiler Mahallesi” olarak biliniyor. Her evde sabahın erken saatlerinden itibaren hamur hazırlanıyor, fırınlar yakılıyor.
Bu mahallede günde yüzlerce ekmek üretiliyor ve hem köy halkına hem de çevre illere gönderiliyor. Üstelik artık internet üzerinden ve kargo ile yurt dışına da sipariş kabul ediliyor.
Kurusu Bir Yıl Dayanıyor: Peksimet Geleneği Sürüyor
Araköy ekmeği yalnızca taze haliyle değil, kurutulmuş peksimet formuyla da büyük ilgi görüyor. Taze ekmek 24 saat fırında kurutulduktan sonra uzun ömürlü hale geliyor. Bu haliyle tam bir yıl boyunca bozulmadan saklanabiliyor.
Köy halkı, peksimeti genellikle çay saatlerinde, çorbalarda veya kahvaltılarda tüketiyor. Ersoy Tozlu, bu geleneği şöyle açıklıyor:
Neden “Diyetisyen Gibi Ekmek”?
Beslenme uzmanlarına göre Araköy ekmeğini özel kılan üç temel unsur var:
Doğal Ekşi Maya: Sindirimi kolaylaştırır, probiyotik etki sağlar.
Katkısız İçerik: Un, su, tuz dışında hiçbir katkı maddesi yoktur.
Uzun Fermantasyon: Glisemik indeksi düşürür, tokluk hissini artırır.
Bu yönüyle Araköy ekmeği, modern unlu mamullerden çok daha sağlıklı bir alternatif olarak gösteriliyor.
Gümüşhane’den Dünyaya Yayılan Bir Lezzet
Gümüşhane Ticaret ve Sanayi Odası’nın girişimleriyle 2019 yılında Türk Patent ve Marka Kurumu’ndan Coğrafi İşaret Belgesi alan Araköy ekmeği, artık bölgenin kültürel simgesi haline geldi.
Bugün hem Türkiye’nin dört bir yanına hem de gurbetçilerin yaşadığı şehirlere gönderilen bu lezzet, Anadolu’nun geleneksel üretim mirasının modern dünyada da yaşadığını gösteriyor.
