Milli Mücadele yıllarında İstanbul’da tutuklanıp yeryüzü cehennemi olarak bilinen Guyana Hapishanesi’ne gönderilen Polis Memuru Cemil Efendi’nin hikayesi tarihin tozlu sayfalarından gün yüzüne çıktı. İşgal güçlerine direnen genç polisin dramı, “Kahraman Türk Polisi Cemil Efendi’nin Anlatılmamış Destansı Hikâyesi” adıyla belgesel oldu.
Belgeselin yapımcısı Servet Aydemir, yaşanan süreci anlattı. Cemil Efendi’nin İstanbul’un işgali sırasında henüz 6 aylık bir polis memuru olduğunu belirten Aydemir, “Kendisi henüz 19 yaşında genç bir delikanlı. Ayasofya civarında Müslüman kadınlara sarkıntılık eden Senegal asıllı Fransız askerlerine karşı müdahale ediyor.
Bu sırada bir çatışma çıkıyor ve 3 askeri öldürüyor. Bu olay nedeniyle işgal mahkemesinde yargılanıp, 10 yıl kürek mahkûmiyeti cezası alıyor. Cezasını çekmek üzere Guyana Hapishanesi’ne gönderiliyor.” dedi.
ATATÜRK’TEN TALİMAT
Guyana Hapishanesi’nde işkence dolu 10 yıl geçiren Cemil Efendi’nin hayatı, kız kardeşine yazdığı bir mektupla değişti. O dönem bu mektuba Türk medyasının büyük ilgi gösterdiğini söyleyen Aydemir, “Bu olay TBMM’nin gündemine getiriliyor. Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal, Cemil Efendi’nin kurtarılması yönünde talimat veriyor. Fransa’yla kararlı bir yazışma süreci başlıyor. Sürtüşmeler, diretmeler derken Fransa mahkûmu bırakmaya bir türlü yanaşmıyor.
Çünkü Fransız yasalarına göre bu bölgede mahkûm edilen kişiler Fransa’nın malı kabul ediliyor. Kişiler hapishaneden çıksa bile ülkede kalma mahkûmiyetleri devam ediyor. Atlas Okyanusu’nun bir ucu olan bu bölgeye gidenlerin hiçbiri geri gelemiyor.” diye konuştu. Türkiye’nin kararlı diplomasisinin sonuç verdiğini aktaran Aydemir, Fransa’nın bu tutum karşısında Cemil Efendi’yi bırakmak zorunda kaldığını anlattı.
ARŞİVLER AÇILDI BELGELER TARANDI
Ön hazırlık aşaması yaklaşık 7 ay süren belgeselde, devlet arşivleri başta olmak üzere çeşitli kurumlardan hatırı sayılır belge temin edildi. Belgeselin bilgisayar üzerinde hazırlanması için 3 ay gece gündüz çalıştıklarını belirten Aydemir, “Cemil Efendi’nin 100 yıl önce aldığı bu haksız mahkûmiyeti, tarihin tozlu sayfaları arasına mahkum ederek daha fazla sürdürmek istemedik.
Bu hikâyeye rastlayınca, herkesi bu önemli şahıstan haberdar etmek, tozlu raflardan çekip çıkarmak boynumuzun borcu oldu” diye konuştu. Ankara, İzmir ve Diyarbakır’da geçtiğimiz ay ön gösterimi yapılan belgesel TRT ve İçişleri Bakanlığı’nın internet sitesinde yayınlanacak.
PATRİS VAPURU'YLA GALATA'YA
31 Ağustos 1919’da mahkum edilen Cemil Efendi’nin 2 Nisan 1929’da Fransa’dan hareket eden Patris Vapuru’yla Galata Limanı’na geldiğini söyleyen Aydemir, “Gaziantep, Ankara gibi şehirlerde yeniden polislik yapıyor. Ancak gördüğü işkenceler nedeniyle sağlığı bozuluyor. Ülkeye döndükten 15 yıl sonra 44 yaşında vefat ediyor” diye konuştu. (Yeni Şafak)
