Beykent Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü Dr. Öğr. Üyesi Süleyman Kahraman, odaklanmanın dikkati yönlendirme ve sürdürülmesinin normal zamanlar da bile kolay olmayan zihinsel işlevlerden birisi olduğunu belirterek, “Pandemi döneminde değişen yaşam tarzımız, evlere kapanmak zorunda kalışımız, çocukların normal zamandaki hayat rutinlerinin bozulması, çocukların ekran sürelerinin çok artması bahsettiğimiz zihinsel işlevlerin sağlıklı bir şekilde yürütülmesini daha da zorlaştırdı.” dedi.
'PERFORMANSLARINI ETKİLİYOR'
Çocukların odaklanmakta güçlük çekmesinin yaygın bir durum olduğunu ve bunun sebeplerini anlamaya çalışmanın önemine dikkat çeken Kahraman, “Genellikle ebeveynler ve eğitimciler çocukların odaklanma ve dikkat süresini artırma hususunda ne yapabilecekleri hakkında desteğe ihtiyaç duyarlar çünkü ister sınıfta dikkatini vermekte zorlanıyor olsun, isterse ev ödevlerini tamamlamakta zorlanıyor olsun, odaklanma sorunlarının çocukların performansı üzerinde büyük etkisi olabilir.” diye konuştu.
Ebeveynlerin sıklıkla çocuklarının dikkat sürelerini artırmak için neler yapabileceklerini merak ettiklerini ve burada ebeveynlere öneriler sunmadan önce kısaca çocuklarda odaklanma ve dikkat sorunu belirtilerinin neler olduğundan bahsetmenin faydalı olacağını belirten Kahraman, “Çocukların özellikle akademik görevlerde ilgi eksikliği göstermeleri, hareketsiz oturamamaları, bir düşünce akışı sürdürememeleri, kolayca dikkatlerinin dağılması, sık sık hayal görüyor gibi görünmeleri, verilen yönergeleri takip etmede zorlanmaları ve başladıkları işleri bitirememeleri bu belirtilerden bazılarıdır” ifadelerini kullandı.
Ebeveynlere önemli görevler düştüğünün altını çizen Dr. Öğr. Üyesi Süleyman Kahraman, çocuklarda odaklanma sorununa karşı neler yapabileceğine şu 13 tavsiyeyi verdi:
1. Çocuğun dikkatini bir konuya çekmek için ebeveynin dikkatini çocuğa vermesi önemlidir. Çocuğun ilgisini çekebilmek için anne babanın da ilgi göstermesi gerekir. Çocuğun dikkatini çekmenin en iyi yolu, ona yönerge verirken fiziksel olarak yanında olmaktır. Çocuğa net, kısa ve açık yönergeler vermek de yardımcı olacaktır. Önlerinde durun, göz teması kurun, göz hizasında olun veya omzuna dokunun ve "Bunu şimdi yapman gerekiyor" deyin. Bunu dinlemezse, çocuğa "Şu anda ne yapıyor olman gerekiyor?" diye sorabilirsiniz.
2. Akademik görevler çocuklar tarafından genelde sıkıcı olarak algılanır. Ebeveynlerin bu sıradan ve sıkıcı algılanan görevleri renklendirmesi, zenginleştirmesi, heyecanlı hale getirmesi dikkati olumlu etkileyecektir. Birçok çocuk yapmak istemedikleri akademik görevlere odaklanmada zorlandığından ebeveynlerin biraz hayal gücünü kullanarak sıkıcı bir etkinliği daha eğlenceli hale getirmesi çocuğun odaklanmasına yardım edebilir.
3. Çocuğun akademik görevler yaparken etrafında dikkat dağıtıcılar varsa ortamı bunlardan arındırmak faydalık olacaktır. Açık televizyon veya başka açık teknolojik aletler, gürültü yapan diğer aile fertleri, dağınık masa vb. şeyler çocuklar için dikkat dağıtıcı olabilir. Akademik görevlere başlamadan önce çocuğun ortamında yapılacak düzenlemeler odaklanmayı kolaylaştırabilir.
4. Çocuğun akademik görevler yaparken gerek duyacağı malzemeler elinin altında olması da faydalı olabilir. Çocuğun bir şey almak için yerinden kalkmasının gerekmemesi için gerekli olan her şeyi elinizin altında bulundurun. Tüm ödev kitapları, boya kalemleri, ders kitapları, kurşun kalemler ve hatta su masanın üzerinde veya yakınında tutulabilir.
5. Sağlıklı beslenmenin hayatımız için öneminden bahsetmeye gerek yok sanırım. Dikkat ve odaklanma açısından da beslenmenin önemini vurgulamak iyi olacaktır. Sağlıklı yiyecekler yemek, çocuğun ne kadar iyi odaklanabildiğiyle doğrudan bağlantılıdır ve çocuğun odaklanmasını geliştirmeye yardımcı olan farklı yiyecekler vardır. Badem, yumurta ve yağsız et gibi protein açısından zengin yiyecekler dikkate olumlu katkı yaparken, abur cubur veya şeker açısından zengin yiyecekler genelde olumsuz katkı yapar.
6. Çocukların dikkat sürelerini artırmak için yapmaları gereken daha büyük görevleri daha küçük görevlere bölmeniz çok katkı sağlayacaktır. Dikkat süresini artırmak ve odaklanmayı artırmak için çocuklara daha küçük görevler verin. Bir bölümün tamamını tek seferde çalışmak bir çocuk için oldukça zordur. Çocuğun küçük bir görevi bitirdiği için bir başarı duygusu hissetmesi ve bu onu devam etmesi için motive etmesi için onu sayfalara ve hatta paragraflara bölmek her zaman yardımcı olur.
7. Çocuğun öğrenme yöntemini anlamak ve akademik görevler yaparken çocuk için en verimli olan yöntemi kullanmak da dikkat için önemlidir. Bütün çocuklar farklı şekillerde öğrenirler. Bazı çocuklar bilgiyi gördüklerinde, bazıları duyduklarında, bazıları ise pratik bilgiye sahip olduklarında ve dokunabildiklerinde kolayca işlerler. Çocuğunuzun hangi kategoriye girdiğini anlamak önemlidir, çünkü bu çoğunlukla bilgiyi daha iyi anlamalarına yardımcı olacaktır ve öğrenme kısa vadeden daha uzun vadeli olacaktır.
8. Çocuğu yapacağı bir sonraki göreve hazırlamak dikkat ve odaklanmaya olumu katkı yapar. Çocuk meşgul olduğunda, ona bundan sonra ne yapması gerektiğini söyleyin, verdiğiniz süre bitmek üzereyken çocuğun o an yaptığı şeyi bitirmesi gerektiğini hatırlatın. Bu, özellikle çocuk sevdiği ve yapmaktan zevk aldığı bir şeyle meşgul olduğunda daha az zevkli bulduğu bir görece geçerken daha hazır olmasını sağlayacaktır. Çocuklar doğal olarak enerjik ve coşkuludur. Bir görev için zaman limitleri dolduğunda enerjilerini atmaları için onlara zaman vermek, aslında bir sonraki göreve daha iyi odaklanmalarına yardımcı olabilir.
9. Çocuğun daha iyi odaklanması için kısa süreli hedefler belirleyebilirsiniz. Bir hedefin tamamlanması için bir zaman sınırı belirleyin. Mesela belirlediğiniz dakika içinde belirli sayıda sayfa yapılması gerektiğini söyleyebilirsiniz. Burada dakikayı ve yapılacak iş miktarını ona da sorabilirsiniz böylece daha işbirlikçi olabilir. Çocukların genel dikkat süreleri göz önünde bulundurulduğunda, 15 dakika ila 20 dakika gibi daha kısa zaman sınırları için hedef belirlemek uygun olacaktır.
10. Çocuklara yaptıkları görevler için ödül vermek de dikkati olumlu etkileyebilir. Ödüllerin mutlaka çikolata veya oyuncak gibi maddi olması gerekmez. Özellikle övgü, sevgi ve gurur gösterisi gibi ödülleri kullanmaya çalışabilirsiniz. Burada özellikle çocuğun emeğine, çabasına övgü yapmak önerilir.
11. Çocuğun enerjisine göre ekinliklere ve görevlere yönlendirmek de işinize yarayabilir. Görevleri çocuğun yüksek ve düşük enerji zamanına göre planlayabilirsiniz. Bazı çocukların sabahları yüksek, bazılarının ise akşamları yüksek enerjisi vardır. Bu süre zarfında çalışmak veya aktiviteler yapmak, çocuğunuzun eldeki göreve daha iyi odaklanmasına yardımcı olacaktır. Çocuğu yüksek enerjili olduğu zamanlarda daha zorlu aktivitelere başlayın. Enerji seviyesi düştükçe, hafif bir aktiviteye geçebilirsiniz.
12. Dikkat ve odaklanmayı beslemek için çeşitli odak oyunları oynayıp etkinlikler yapabilirsiniz. Odaklanma için oyunlar etkili bir şekilde kullanılabilir. Çocuklar oynayarak daha çok öğrendiklerinden, etkinliklerini biraz daha eğlenceli hale getirmeye çalışmak her zaman iyi bir fikirdir. Eğer çocuğu ekrandan uzak tutmak çok mümkün değilse, oynayacağı dijital oyunları seçmesine yardımcı olabilirsiniz. Daha çok dikkat ve konsantrasyon gerektiren eğitici ve geliştirici oyunlara yönlendirebilirsiniz. İdeal olan bu tür oyunların ekran olmadan oynanmasıdır. Çeşitli kutu oyunları, strateji oyunları veya başka fiziksel oyunlar seçilebilir.
13. Özellikle akademik görevleri her gün aynı saatte yapmak ve bunu alışkanlık haline getirmek dikkat ve odaklanmaya olumlu katkı yapabilir. Bir çocuk her gün aynı saatte ödev için oturursa, bir süre sonra, saat geldiğinde, odaklanmak için daha az çaba harcanacaktır. Zihin ödev zamanının geldiğini bilecek ve çalışmaya daha istekli olacaktır.
