Türkiye’yi yasa boğan depremlerde en ağır yarayı Hatay aldı. Şehirde yıkılan ve ağır hasarlı bina sayısı 60 bine dayandı. Tablonun ağırlaşmasının sebeplerinden birisi de CHP ile Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’nin (TMMOB) kentsel dönüşüm projelerine gösterdiği direnç oldu. Dönüşümün engellendiği yerlerden sadece 2’si olan Emek ve Aksaray mahallelerinde 330 bina yerle bir oldu, 1397 bina da ağır hasarlı. Yani toplam 1727 binanın kullanılamaz hale geldiği iki mahalledeki ölü sayısı ise yüzlerle ifade ediliyor.
Hatay’da yıkımın ağır olduğu yerlerden ikisi Antakya’ya bağlı Emek ve Aksaray mahalleleriydi.
7 bin 600 kişinin yaşadığı mahallede neredeyse sağlam bina kalmamış. Her yer sağlı sollu yıkık ya da ağır hasarlı binalarla dolu. Çoğu 1999 öncesinde yapılan binaların 255’i tamamen yıkılmış, 78’i acil yıkılacak olarak rapor edilmiş. Ağır hasarlı bina sayısı ise 801. Binaların enkazları mutlu günlerden kalan fotoğraflarla dolu. Evlerini boşaltıp yakınında çadır kuran birkaç aile dışında mahallede neredeyse kimse kalmamış.
Yıkılan ve ağır hasarlı binalar nedeniyle Emek sokakları artık bomboş.
PROJE 10 YIL GECİKTİRİLDİ
Hatay’ın merkezindeki mahalle 2013 yılında kentsel dönüşüm kapsamına alınmış. 2016’da imar planları onaylanmış. Antakya Belediyesi halkı kentsel dönüşüme ikna etmek, CHP ise projeyi engellemek için büyük çaba göstermiş. CHP teşkilatları kapı kapı dolaşıp vatandaşlara “kentsel dönüşüme karşı çıkılması gerektiğini” anlatmış. Kentsel dönüşüm için şehre gelen bakanlar yuhalatılmış. CHP’li adaylar seçim dönemlerinde “kentsel dönüşümü durdurma” vaadi ile oy toplamış.
SİYASETÇİLER YÖNLENDİRDİ
TMMOB’un 2016’da açtığı, 2019’da karara bağlanan dava ise projeyi daha da geciktirmiş. 2019’dan sonra engeller bir bir aşılıp projenin bir bölümü ihale aşamasına kadar gelmiş. Bazı evler tahliye edilmiş ancak deprem erken vurmuş. Kendilerinin kentsel dönüşüm taraftarı olduklarını ancak bazı vatandaşların projeye karşı çıktıklarını anlatan bir mahalleli, “Neden karşı çıktılar” sorumuza “Bazılarını siyasetçiler yönlendirdi, bazıları sunulan imkanları beğenmedi. Ama çok can yitirdik. ‘Keşke’ demek onları geri getirmiyor” cevabını verdi.
İŞİ SİYASETE ÇEKİP DÖNÜŞÜMÜ ENGELLEDİLER
Kentsel dönüşümün engellendiği Aksaray Mahallesi’nde de durum farksız. 2 ve 4 katlı binalardan oluşan mahallede sağlam tek yapı bile olmaması dikkat çekiyor. Binalar genellikle derme çatma ve zamana yayılarak yapılmış. Tek kat başlayan yapıların üzerine ihtiyaç duyuldukça kat çıkılmış. Resmi sayılara göre 9 bin 500’den fazla insanın yaşadığı mahallenin her sokağı yola taşan enkazlarla kaplı. Mahallede 75 bina yerle bir olmuş, 25 binaya ise acil yıkım kararı çıkmış. Kullanılamayacak kadar ağır hasar alan bina sayısı ise 495. Eşyalarını yükleyip şehri terk etmeye hazırlanan birkaç kişi dışında mahallede kimse yok. Depremde 8 yakınını kaybeden bir mahalleli, “Ailemi Osmaniye’ye gönderdim, ben de gideceğim. Her taraf yok oldu. Yıllardır dönüşüm bekliyoruz, ama iş siyasete çekilerek geciktirildi. Dönüşüm olsa böyle olmazdı. Şimdi halimiz ne olacak bilmiyoruz” dedi.
