Türkiye’de emeklilik sistemi büyük bir dönüşümden geçiyor. Orta Vadeli Program kapsamında hayata geçirilecek düzenlemelerle, çalışanların sistemde daha uzun süre kalması ve daha yüksek maaşlarla emekli olması amaçlanıyor. Gazeteci Faruk Erdem, yeni sistemin öne çıkan noktalarını paylaştı.
Yeni düzenlemede, emekli maaşı hesaplamasında sadece kazanç seviyesi değil, toplam prim gün sayısı da belirleyici olacak. Daha uzun süre prim ödeyen ve sistemde kalan sigortalılar, daha yüksek emekli maaşı alabilecek.
Şu anki sistemde emekli maaşları, 1999 öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası dönemler dikkate alınarak hesaplanıyor. Her dönemin farklı Aylık Bağlama Oranı (ABO) ve katsayıları bulunuyor. Bu durum, özellikle 1999 öncesi çalışması fazla olanları avantajlı kılıyor.
Faruk Erdem, maaş hesaplamasında etkili olan unsurları şöyle sıraladı:
Sigortalının prime esas kazancı (SPEK)
Üç dönem için farklı ABO oranları
Bir önceki yılın enflasyon ve büyüme oranları
Güncelleme katsayısı
Emeklilik başvurusunun yapıldığı yıl
HANGİ YIL EMEKLİ OLDUĞUNUZ KRİTİK
Erdem, emekli maaşlarının yıldan yıla farklılık gösterdiğine dikkat çekti: "2024’te emekli olanlar, 2023 yılı verilerine göre daha avantajlı oldu. Enflasyonun düşmesiyle birlikte 2025-2026 döneminde de benzer farklar yaşanabilir" Bu nedenle, emeklilik dilekçesinin verildiği yıl maaş miktarını doğrudan etkiliyor.
Yıllar arasında maaş farklarına yol açan güncelleme katsayısı için sabit bir formül geliştirilmesi planlanıyor. Erdem, bu düzenlemenin maaşlardaki adaletsizlikleri ortadan kaldıracağını belirtti.
YÜKSEK PRİM ÖDEYEN DAHA MI FAZLA MAAŞ ALACAK?
Erdem, "Çok prim ödeyip düşük maaş alanlar" söyleminin yanlış anlaşıldığını belirterek, "Asgari ücretten prim yatıranlar doğal olarak daha düşük maaş alır. Ancak yüksekten ödeyip daha sonra asgari ücrete dönenlerde düşüş yaşanabiliyor"
YENİ SİSTEMİN ÖNE ÇIKAN DEĞİŞİKLİKLERİ
Yeni modelde planlanan başlıca yenilikler şunlar:
Üçlü aylık bağlama yapısının sadeleştirilerek tek sisteme dönüştürülmesi
Sabit güncelleme katsayısı ile adaletli maaş hesaplaması
Çalışmayı teşvik eden bir yapı kurulması
Her ay bir önceki ayın enflasyonuna göre maaş artışı yapılması
Refah payı tartışmalarının önlenmesi
