KPMG Perspektifinden Birleşme ve Satın Alma Trendleri 2023” raporu

2021 yılında rekor seviyelere ulaşan işlem hacmi, böylelikle 2023 yılında son beş yılın en düşük seviyesinde gerçekleşti. Buna paralel olarak toplam işlem adedi ise geçen yıla kıyasla yaklaşık 5 bin adet azalırken, 55 bin 862 adet olarak gerçekleşti. Yüksek faiz oranları, süregelen enflasyon, devam eden Rusya – Ukrayna savaşı ve Orta Doğu'da yükselen jeopolitik gerginlikler dolayısıyla azalan yatırımcı iştahı dünyada birleşme ve satın alma işlem hacminde yaşanan bu düşüşün temel nedenleri olarak gösterildi.
 
Toplam işlem hacmi büyüklüğünde yaşanan düşüşe paralel olarak 2022 yılında küresel ölçekteki mega işlem (değeri on milyar dolar üzerindeki işlemler) sayısı 37 olarak gerçekleşirken 2023 yılında bu sayı 26 ile sınırlı kaldı. Küresel çapta en yüksek işlem hacmine sahip bölge toplam 1,3 trilyon dolar birleşme ve satın alma işlem hacmiyle Kuzey Amerika oldu. Bölge, dünyada gerçekleşen toplam işlem hacminin yüzde 50,4'ünü oluşturdu. Rapora göre dünyada ortalama işlem hacmi büyüklüğü 47,5 milyon dolar olarak gerçekleşti. Ortalama işlem hacmi büyüklüğünde 2023 yılı itibarıyla ilk sırada işlem başına 76,6 milyon dolar ile Kuzey Amerika bölgesi yer alırken Avrupa 30,8 milyon dolar ile son sırada yer aldı. Rapora göre enerji sektörü, en büyük 10 birleşme ve satın alma işlemi içerisinde 4 adet işlem ile 2023 yılında ön plana çıkan sektör oldu ve bu işlemlerin toplam işlem hacmi 150,1 milyar dolara olarak gerçekleşti.
 
Türkiye'de ise, global ölçekteki gelişmelerin yanı sıra geride bıraktığımız genel seçimler ve Orta Doğu'da devam eden jeopolitik gerginlikler birleşme ve satın alma aktiviteleri üzerinde önemli bir rol oynadı. Bu gelişmeler etkisinde 2023 yılında ülkemizde açıklanan işlem hacmi 2,8 milyar dolar ile geçen yılın altında kalsa da değeri açıklanmayan işlemler üzerine yapılan değerlendirmeler sonucunda işlem hacmi 7,5 milyar dolar seviyesine ulaştı. Küresel trendlere paralel olarak Türkiye'de yüksek faiz ve enflasyon ortamının yarattığı belirsizlikler 2023 yılında yatırımcıların risk alma iştahını baskılamaya devam ederken yatırımcıların görece düşük hacimli işlemlere yönelmesiyle açıklanan işlem hacmi geçen seneye göre azalırken 2022 yılında 219 olan satın alma işlem adedi 2023 yılında 547 işlem adedi ile rekor seviyeye ulaştı.
 
Rapora göre açıklanan toplam işlem hacminin GSYİH oranı yüzde 0,3'e düşerek 2022 yılına kıyasla azaldı ve global ortalamaların önemli ölçüde altında kaldı. Ancak değeri açıklanmayan işlemler üzerine yapılan değerlendirmeler dikkate alındığında bu oranın yüzde 0,8 seviyesinde hesaplandı. 2023 yılında ülkemizde milyar dolar seviyesinin üzerinde bir mega işlemin gerçekleşmemiş olması dikkat çeken önemli konulardan biri oldu.
 
Ülkemizde en büyük 10 satın alma ve birleşme işleminin toplam işlemler içerisindeki payı yüzde 68 olurken en büyük işlemin değeri TOFAŞ'ın Stellantis Otomotiv Pazarlama'yı 439,1 milyon dolar bedel ile satın alması oldu. Raporda Türkiye'de en büyük 10 satın alma ve birleşme işlemi şu şekilde sıralandı.

Birleşik Arap Emirlikleri kökenli Mubadala Capital öncülüğünde Getir'in eylül ayında aldığı yatırım, MNG Kargo'nun Deutsche Post (DHL) tarafından satın alınması ve dünya devi Multi-Color Corporation'ın Korsini Ambalaj'ı satın alması, işlem değerleri açıklanmasa da 2023 yılının öne çıkan işlemlerinden oldu. Insider'ın Katar Yatırım Otoritesi ve Esas Holding'in Girişim Sermayesi önderliğinde almış olduğu 105 milyon dolarlık yatırım işleminin paya dönüştürülebilir borç (convertible note) şeklinde olması ve raporun metodolojisi gereği bu tür yatırım işlemlerinin dâhil edilmemesi sebebiyle Insider işlemi rapor içerisinde yer almasa da 2023 yılında öne çıkan işlemler arasında dikkat çekti.
 
Değeri açıklanmayan işlemler arasında enerji sektörü incelendiğinde, Vitol Group iştiraki olan Petrol Ofisi'nin BP'nin Türkiye'deki akaryakıt operasyonlarını satın alması büyük işlemlerden biri olarak ön plana çıktı. İlaveten, Rönesans Enerji'nin yüzde 50 hissesinin Total Energies tarafından satın alınması ve Alpet'in hisselerinin tamamının Zeren Grup'a satılması işlem değerleri açıklanmasa da 2023 yılında enerji sektöründe gerçekleşen önemli işlemler arasında yer aldı.
 
Türkiye'de birleşme ve satın işlemlerinde adet bazında öne çıkan sektörlere bakıldığında ise 268 adet işlem ile bireysel yatırımcılar, kitle fonlaması işlemleri, risk sermayesi ve girişim sermayelerinin gerçekleştirdiği startup işlemlerinin de etkisiyle teknoloji, medya ve telekomünikasyon sektörü oldu. Hacim bazında ise endüstriyel üretim ve otomotiv 1,1 milyar dolarlık işlem hacmi ile ilk sıralarda yer aldı ve onu 1 milyar dolarlık işlem hacmi ile enerji sektörü takip etti.
 
Türkiye'deki işlemlerin yatırımcı dağılımına bakıldığında ise 2023 yılında, ABD (18 işlem) ve Birleşik Krallık (15 işlem) 2022'deki lider konumlarını sürdürdü. 2023 yılında Almanya 10 işlemle yatırımcılar nezdinde en çok yatırım yapan 3. ülke oldu. Açıklanan işlem büyüklüklerine göre ise ABD, Rusya ve Birleşik Krallık öne çıkan ülkeler oldu.
 
Yabancı yatırımcıların gerçekleştirdiği birleşme ve satın alma işlem adetleri, 2023 yılında 107 işlemle toplam işlem adedinden yüzde 20 pay alarak geçen yıla kıyasla düşüş gösterdi. Buna karşın yabancı yatırımcıların toplam açıklanan işlem hacminden aldığı pay yüzde 44 ile dikkat çekti. Bu oran da yabancı yatırımcıların daha çok stratejik ve büyük ölçekli satın alımlarda yer aldığını gösteriyor.
 
Yabancı yatırımlar, toplam açıklanan işlem hacminin 1,2 milyar dolarını oluşturdu. Değeri açıklanmayan işlemler üzerine değerlendirmeler ve tahminler sonucunda ise yabancı yatırımcıların 2023 yılı içerisinde gerçekleştirdiği satın alma işlemlerinin hacminin yaklaşık 4 milyar dolar seviyesinde olduğu öngörülüyor. Bu bağlamda yabancı yatırımcı işlemlerinin değeri açıklanmayan işlemlerin de tahmini değerlerinin dâhil edilmesiyle toplam işlem hacminin yüzde 52'si olarak hesaplandı.
 
2023 yılı işlem adedi bazında incelendiğinde finansal yatırımcı işlemleri 286 işlem ile toplam işlemlerin yüzde 52'sini oluştururken işlem hacmi baz alındığında stratejik yatırımcı işlemleri 2,4 milyar dolar ile toplam açıklanan işlem hacminin yüzde 86'sını oluşturdu. Finansal yatırımcıların gerçekleştirdiği işlemlerin toplam açıklanan işlem hacmindeki payı 2022 yılına kıyasla düşüş gösterirken işlem adedi bazında ise artış gözlemlendi.
 
2023 yılında değeri açıklanan 219 işlem adediyle finansal yatırımcı işlemlerinin ortalama işlem büyüklüğü 1,8 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti. Bunda kitle fonlama platformlarının etkisinin artması ve risk sermayesi ile girişim sermayesi işlemlerinin daha çok erken aşama yatırımlara gerçekleşmesi etkili oldu.
 
2023 yılı içerisinde değeri açıklanan en büyük işlemler arasında Doğan Holding'in grup şirketi Öncü Girişim'in geri dönüşüm ve sürdürülebilir teknolojiler alanında faaliyet gösteren Gama Recycle'ın yüzde 70 hissesini 83 milyon dolar işlem bedeli ile satın alması yer aldı. Bu işleme ek olarak Defacto'nun azınlık hisselerinin 59 milyon dolar karşılığında EBRD tarafından satın alınması ile Re-Pie'ın perakende sektöründe faaliyet gösteren Milpa'nın yüzde 82,3 oranındaki hissesini 54,7 milyon dolar bedel ile satın alması ile Taze Kuru Gıda'nın yüzde 55,7 hissesini 30,6 milyon dolar bedel ile satın alması da öne çıkan finansal yatırımcı işlemleri arasında yer aldı.
 
Türkiye'de girişim ekosistemine yatırımcıların ilgisi son yıllardaki trende paralel olarak devam etti. Albaraka Portföy Yönetimi, 2023 yılında yaptığı 22 yatırım ile Türkiye'de girişim ekosistemine en fazla sayıda yatırım yapan finansal yatırımcı oldu. Ekosistemin önemli oyuncularından biri olan Re-Pie ise 10 adet işlemle öne çıktı. 212 ve Esor Investments liderliğinde gerçekleşen yatırım turunda Fazla, 6 milyon dolar yatırım alarak girişim sermayesi işlemleri arasında dikkat çekti.
 
2023 yılının değeri açıklanmasa da en önemli finansal yatırımcı çıkış işlemlerinin başında Turkven'in MNG Kargo'daki hisselerini Alman devi DHL'e satışı oldu. Buna ek olarak, Turkven'in Mikro Yazılım'daki hisselerini İtalyan TeamSystem şirketine satışı ve Actera'nın portföy şirketi Korozo'nun alt şirketi olan Korsini Ambalaj'ın yüzde 100'ünün nisan ayında ABD kökenli Multi-Color Corporation'a satışı da öne çıkan özel girişim sermayesi çıkış işlemlerinden oldu. Öte yandan Mediterra'nın (MPEQ) Paycore'daki hisselerini Param'a, LuckyFish'teki (Uğurlu Balık) hisselerini ise BAE kökenli finansal yatırımcı E20 Investment'a satarak çıkış yapması diğer önemli çıkış işlemleri arasında yer aldı.
 
“2024'te yabancı sermaye girişi ve yatırımcı ilgisini arttırma hedefleri ön planda”
Konuyla ilgili açıklama yapan KPMG Türkiye Strateji ve Kurumsal Finansman Hizmetleri Bölüm Başkanı Hande Şenova, “Beşincisini bu yıl hazırladığımız raporumuzda 2023 yılında dünyadaki ve Türkiye'deki birleşme ve satın alma işlemlerinin görünümünü ortaya koyduk. 2023'ün ana gündemi, küresel ölçekte gelişmiş ülke merkez bankalarının faiz artışları, devam eden Rusya – Ukrayna savaşı ve Orta Doğu'da yükselen jeopolitik gerginlik olurken Türkiye özelinde ise ülkemizi derinden sarsan merkez üssü Kahramanmaraş olan 6 Şubat depremleri ve yılın 2. çeyreğinde gerçekleşen genel seçimler oldu. Genel seçimlerin geride kalması, ekonomi yönetimindeki kritik pozisyonlara yapılan güçlü atamalar sonucunda oluşan güven ortamının sürdürülmesi ile birlikte 2024 yılında yabancı sermaye girişi ve yatırımcı ilgisini arttırma hedefleri ön plana çıkıyor. 2024 yılı genel beklentimiz maliye ve para politikalarının istikrarlı bir şekilde devam etmesi ve yatırımcı dostu politikalar ve yapısal reformlarla desteklenmesi olurken 2024 yılında stratejik yatırımcıların yanı sıra finansal yatırımcıların da Türkiye'de işlem hacmi ve işlem sayısında artışa katkıda bulunacağını öngörüyoruz.” dedi.
 
KPMG Türkiye Birleşme ve Satın Alma Hizmetleri Lideri Özge İlhan ise açıklamasında 2024 yılına yönelik beklentileri şöyle sıraladı: “Son yıllarda rekor işlem adediyle öne çıkan TMT (teknoloji, medya, telekomünikasyon) sektörünün 2024 yılında da bu trendi sürdürmesini bekliyoruz. Ayrıca, AB yeşil mutabakatı kapsamında uygulanması beklenen sınırda karbon vergisi nedeniyle başta ihracatçı şirketler olmak üzere genel bir yeşil enerji dönüşümü ile yenilenebilir ve temiz enerji alanında yatırım aktivitesinin artmasını bekliyoruz. Türkiye'nin avantajlı jeopolitik konumu ve gelişmiş sanayi bilgi birikimi nedeniyle endüstriyel üretim sektörü de her zaman olduğu gibi 2024 yılında da yatırımcılar nezdinde öne çıkan sektörlerden olmaya devam edecektir.” dedi.